Вирус өршіген тұста оқушыларды неге қашықтан оқытуға көшірмейді?

Маусымдық вирустар мен тұмау белең алған сайын мектептерде сырқаттанушылар қатары өседі. Қазір еліміздің бірнеше өңірінде жедел респираторлық вирустық инфекциялар (ЖРВИ) мен «Гонконг» тұмауы өршіп тұр. Соған қарамастан, билік бүкіл мектептерді жаппай жабуға асығар емес. Неге оқушыларды толықтай қашықтан оқытуға көшірмей отыр? Бұл сұрақ көптеген ата-ана мен мұғалімді алаңдатуда. Оған жауапты Skifnews.kz ақпарат порталы эпидемиологиялық ахуал мен білім сапасы тұрғысынан іздеп көрдік.

Қазіргі таңда ел бойынша ЖРВИ жұқтырғандар саны былтырғыдан төмендеу. 2025 жылғы 1 қыркүйектен бергі эпидемиологиялық маусымда 1 461 819 ЖРВИ жағдайы тіркелді – бұл өткен маусымның сәйкес кезеңінен 20% аз (былтыр 1 678 904 болған). Ауру жұқтырғандардың шамамен 66 пайызын 14 жасқа дейінгі балалар құрайды (963 847 жағдай). Яғни, вирус негізінен мектеп жасындағы балалар арасында тарап жатыр. Дегенмен Денсаулық сақтау министрлігінің дерегінше, жалпы сырқаттану деңгейі өткен жылмен салыстырғанда айтарлықтай төмен болғандықтан, жағдай бақылауда деп бағалануда.

Мысалы, елорда – Астана қаласында соңғы аптада 23 мыңнан астам ЖРВИ дерегі тіркеліп, алдыңғы аптамен салыстырғанда ауру 1,5 есеге артқан. Бұған жауап ретінде 19 қарашада қаланың Бас санитар дәрігері эпидемиологиялық шараларды күшейту туралы қаулы қабылдады. Осы қаулыға сай, сыныптағы оқушылардың 30%-ынан астамы ауырса, 20 қарашадан 5 желтоқсанға дейін сол сынып уақытша қашықтан оқуға көшеді. Яғни бүкіл мектеп емес, тек ауру көп тараған жекелеген сыныптар ғана онлайн форматқа ауысады. 20% астамы сырқаттанған жағдайда мектепте ауысым ішілік араласуды тоқтатып, оқушылар бір кабинетте ғана оқытылады, бірақ дәстүрлі режим жалғасады. Мектепті толық жабу қарастырылмаған – бұл тек оқушылардың жоқ болу деңгейіне байланысты нақты сыныптарға қатысты қабылданатын мақсатты шешім екені ресми айтылды.

Нақты дерекке жүгінсек, 19 қарашадағы жағдай бойынша Қазақстанның 7 өңірінде осындай шешімдер қабылданып, 132 мектептің 1 469 сыныбы онлайн оқытуға көшірілген. Мысалы, Абай облысында маусымдық инфекция өршуіне байланысты 58 мектепте жекелеген сыныптар уақытша онлайн оқуда, жалпы өңір бойынша 10 073 оқушы қашықтан білім алуда. Бұл – әр өңірдегі санитарлық дәрігерлердің шешіміне сай жүзеге асқан шара. Ал Алматы қаласында жағдай тұрақты: H3N2 («Гонконг» тұмауы) зертханалық расталған 13 жағдай ғана анықталған, сондықтан әзірге қосымша шектеу қарастырылмайды. Демек, індеттің таралуы өңірге қарай әркелкі, және жергілікті билік сол ахуалға сәйкес әрекет етуде.

Пандемия кезінде еліміз онлайн оқытудың зардабын тартты: оқу сапасы төмендеп, оқушылардың үлгерімі құлдырады. Мәселен, Шымкент қаласында 2020-2021 оқу жылының өзінде қашықтан оқудың кесірінен білім сапасы 15%-ға төмендегені ресми айтылды. 6-10 сынып оқушылары арасындағы тестілеу нәтижелері бұрынғы офлайн оқу жылымен салыстырғанда едәуір нашарлаған. Осындай деректер еліміздің басқа өңірлеріне де тән болуы мүмкін. Қашықтан оқу кезінде техникалық инфрақұрылымның жеткіліксіздігі, интернет сапасының нашарлығы, мұғалім мен оқушы арасындағы тікелей қарым-қатынастың болмауы сияқты факторлар оқыту тиімділігін кемітетіні белгілі. Сондықтан білім саласының мамандары мен ата-аналар мәжбүр болмаса, дәстүрлі бетпе-бет оқу форматынан бас тартуға қарсы.

Бүгінде таралып жатқан маусымдық вирустар – бұрыннан белгілі тұмау штамдары мен респираторлық инфекциялар. Олар COVID-19 секілді өлім-жітімі жоғары індет емес, әрі биылғы маусымда сырқаттану былтырғыдан аз болып отыр. Сондықтан Денсаулық сақтау министрлігі де, Білім министрлігі де жалпыұлттық локдаун деңгейіндегі шектеуді орынсыз деп санайды. Оның үстіне, әр баланың денсаулығын қорғау шараларын мектеп ішінде күшейтіп, бірақ оқу үрдісін тоқтатпай жалғастыру – қазіргі ұстаным. Мысалы, Астанада барлық мектептерде таңғы сүзгі (балалардың және қызметкерлердің температурасын тексеру) енгізіліп, көпшілік іс-шараларға тыйым салынды. Маска режимі жекелеген өңірлерде ұсынылуда, бірақ республика бойынша міндетті емес. Осындай санитарлық талаптарды сақтай отырып, сабақтарды офлайн форматта жалғастыруға мүмкіндік бар деп есептеледі.

Білім және ғылым саласының басшылары бірнеше рет мәлімдегендей, толық қашықтан оқыту – тек ең соңғы шара ретінде қарастырылады. Мектеп оқушыларының білім алу құқықтарын шектеу, оларды үйде оқыту әлеуметтік теңсіздікті де күшейтуі мүмкін: кей баланың үйінде компьютер, жақсы интернет бар, кейбірінде жоқ. COVID-19 кезінде мұның қиындықтарын көрдік. Қазір билік сол қателіктерді қайталамауға тырысып отыр. Оның орнына, тек сырқаттану көрсеткіші жоғары нақты сыныптар уақытша онлайнға ауысып, ауру төмендесе қайта партаға оралады. Бұндай локалді әдіс балалардың оқуынан қалмауына және бір мезетте эпидемиологиялық ахуалды бақылауда ұстауға мүмкіндік береді.

Эпидемиолог мамандардың айтуынша, маусымдық вирустар әр жылда болады, оған қоғамның бейімделуі қалыпты жағдай. Балалар арасында ауру шыққанымен, оны мектептен тыс жерде де жұқтыруы мүмкін екені ескерілуі тиіс. Демек, тек мектепті жабумен мәселе шешілмейді, бастысы – жалпы профилактика: қолғап, маска, әлеуметтік қашықтық, ауру белгілері бар баланы үйде қалдыру. Мектеп әкімшіліктері де осы бағытта ата-аналармен жұмыс істеуде. Қорытындылай келе, қазіргі «аралас» тәсіл – білім беру мен денсаулық сақтаудың арасалмағын ұстайтын амал. Яғни, вирустың өршуіне қарамастан, оқушылар түгел үйде отырып қалмауы керек, тек шектен тыс жағдай туындаса ғана жекелеген сыныптар уақытша қашықтан оқуға көшеді.

Билік өкілдері жағдайды қатаң бақылауда ұстап отырғанын мәлімдеді. Ресми дерекке сүйенсек, биыл балалар арасындағы ауру былтырғыдан төмен, сондықтан дүрбелеңге негіз жоқ. Әрине, вирустың жаңа түрлері пайда болып, ахуал күрт нашарласа, бұған қатысты шешімдер қайта қаралуы ықтимал. Алайда дәл қазір елімізде толықтай дистанциондық оқуға көшу жоспары жоқ. Оның орнына, мектептерде санитарлық талаптар күшейтіліп, қажет жерінде жекелеген сыныптар ғана карантинге жабылуда. Бұл – оқу процесінің жалғастығын қамтамасыз ете отырып, балалардың денсаулығын да сақтауға бағытталған теңгерімді шешім деп қарастырылуда.