Хуситтер кім және не үшін атқылап жатыр?
2025 жылдың 24 тамыз күні Израиль Йеменнің астанасы Санаға әуе соққы жасады. Ресми себеп – хуситтердің Израильге қарай зымыран және дрон ұшыратуы. Израиль қорғаныс күштері «кластерлік оқ-дәрі бар ракета қолданылды» деп айыптады. Шабуыл салдарынан кемінде 10 адам қаза тауып, ондағаны жараланды. Нысанаға мұнай инфрақұрылымы, электр станциясы және әскери объектілер іліккен, деп хабарлайды Skifnews.kz ақпарат порталы.
Хуситтер кім және не үшін атқылап жатыр?
Хуситтер немесе «Ансарулла» қозғалысы – Иранға жақын шииттік топ. 2023 жылдың соңынан бері олар Қызыл теңіздегі кеме қатынасына дрон мен зымыран арқылы қысым көрсетіп келеді. Бұл – Газаға қолдау көрсету риторикасымен қатар, аймақтағы саяси салмағын арттыру амалы. Израильге бағытталған соққыларының көбі жолда ұсталғанымен, Тель-Авив оларды тікелей қауіп деп қабылдап отыр.
Соңғы апталарда хуситтердің Израильге қарай жаңа шабуылдары жиілеген. Израиль мұндай соққыларды «қызыл сызықтан асу» деп бағалап, 22–24 тамыз аралығында бірнеше рет жауап берді. Бұған дейін де 2024 жылы шілде, желтоқсан және 2025 жылы мамырда Израиль Йемендегі Ходейда мен Санадағы нысандарды атқылаған болатын.
Аймақтағы үлкен ойыншылардың мақсаты
Израиль – ұзақ қашықтыққа ұшатын дрон-зымыран қатерін әлсірету, хуситтердің энергетика және порт инфрақұрылымын соққылау.
Хуситтер – Газаға қолдау көрсету аясында Израильге қысым жасап, теңіз жолдарын «қарусыз майданға» айналдыру.
Иран – прокси арқылы ықпалын күшейту, бірақ тікелей соғысқа кірмей, хуситтерді тірек ету.
АҚШ пен Ұлыбритания – Қызыл теңіздегі тасымалды қорғау. Дегенмен, Израильдің Йеменге соққыларынан бөлек траекторияны ұстанып отыр.
Шектелген соққылар ма, әлде соғыстың кіріспесі ме?
Әзірге Израильдің қимылдары жауап сипатында және шектеулі географияда жүріп жатыр. Бірнеше әскери және энергетикалық нысанға дәл соққы беріліп, артынан саяси мәлімдемелер жасалуда. Бұл – толыққанды соғыс қимылдары емес, «соққы–жауап» циклі.
«Үлкен соғыс» қаупі қаншалықты?
Сарапшылардың пікірінше, үлкен соғыс қаупі төмен, бірақ толық жоқ емес. Ол тек Израильдің хуситтерге қарсы операциялары Иран немесе Ливандағы «Хизболла» бағытындағы қақтығыспен қабаттасса ғана өршуі мүмкін. Қазіргі жағдайда эскалация «аймақтық деңгейде» қалып отыр.
Әлемдік нарыққа әсері: мұнай, теңіз жолдары, бағалар
Хуситтердің басты тетігі – теңіз дәлізін ұстап тұру. Қызыл теңізде кеме жолдарының тоқтауы немесе сақтандыру құнының өсуі – мұнай мен тауар бағасына бірден әсер етеді. Көптеген жүк кемелері Африканы айналып өтуге мәжбүр. Бұл жеткізілімді қымбаттатып, жаһандық инфляцияға қосымша қысым жасайды.
Хуситтердің Израильге бағытталған соққыларының қарқыны – негізгі белгі. Егер ірі қалаға нақты зақым тисе, Израильдің жауаптары күшейеді.
Израиль нысаналарын кеңейтсе – әскери-саяси құрылымдар мен жоғары лауазымды тұлғаларға соққы жасалса – бұл жаңа кезеңге апарады.
Теңіз тасымалы ұзақ уақыт бойы тұрақсыз болып қала берсе, әлемдік нарық тағы дүрбелеңге түседі.
Дипломатиялық арналар – Оман, Сауд Арабиясы және БҰҰ – қақтығысты тежеуде шешуші рөл атқарады.
Израильдің Йеменге жасаған соққылары – аймақтағы шиеленісті күшейтті, бірақ әзірге бұл шектеулі қақтығыс деңгейінде қалып отыр. «Үлкен соғыс» қаупі төмен, алайда Қызыл теңіздегі тасымал мен мұнай нарығы үшін бұл жағдайдың салдары өте ауыр болуы мүмкін.