2024–2025 жылдары Қазақстан тарабы Starlink-пен келіссөз жүргізіп, заңнамаға сәйкестендіру мәселесін шешуге кірісті.
Қазақстан үкіметі шалғай аудандарды жоғары жылдамдықты интернетпен қамту мақсатында Elon Масктың SpaceX компаниясының Starlink спутниктік желісін қолдануға қызығушылық танытты. 2023 жылдың аяғында Цифрлық даму, инновациялар және аэроғарыш экс-министрі Бағдат Мусин Starlink компаниясының техникалық ерекшеліктеріне байланысты ұлттық заңнамаға өзгеріс енгізу керектігін айтты, деп хабарлайды Skifnews.kz ақпарат порталы.
Сол жылы Желтоқсан айында министрлік Starlink терминалдарын жеке пайдаланудың заңсыз екенін, заңнамаға сәйкес өзгерістер енгізілгенше терминалды орнатқандарға айыппұл салынатынын хабарлады. Нәтижесінде Starlink-тің Қазақстанда бастапқы қолданылуы мектептер мен пилоттық жобалар деңгейінде ғана болды.
2024–2025 жылдары Қазақстан тарабы Starlink-пен келіссөз жүргізіп, заңнамаға сәйкестендіру мәселесін шешуге кірісті. 2025 жылғы 12 маусымда Цифрлық даму министрлігі мен Starlink компаниясы ресми келісімге қол қойып, компанияның Қазақстан заңнамасын толық сақтай отырып жұмыс істеуін қамтамасыз ететінін бекітті. Құжат АҚШ компаниясының ақпараттық қауіпсіздік пен байланыс саласындағы талаптарды орындауына бағытталғанын атап өтті. Осы кездесу аясында министр Жаслан Мәдіев: «Бүгінге дейін Starlink елімізде тек мектептерге интернет ұсынып, пилоттық режимде жұмыс істеп келді. Енді келісімге келдік, компания ұлттық заңнама талаптарына сай жұмыс істейтін болады», – деді. Келісім Starlink терминалдарын заңды түрде сатып алып, қолдануға және тіркеуге мүмкіндік беретін құқықтық негіз қалады.
Starlink–тің Қазақстандағы қолданылуы мен сервистің сипаттамасы
2025 жылдың үшінші тоқсанында Starlink Қазақстан нарығына ресми кірді. 13 тамыздан бастап кез келген қазақстандықтың жоғары жылдамдықты спутниктік интернетке қол жеткізу мүмкіндігі пайда болды.Бұған дейін Starlink тек елдің шалғай аудандарындағы мектептерге пилоттық режимде ғана қызмет көрсеткен. Енді Starlink терминалын сатып алып, Қазақстан аумағында ресми тіркеу арқылы байланысқа қосылуға болады. Министрлік хабарлауынша, қызмет ең шалғай ауылдарды, таулы аймақтарды, шабындық пен фидер жүйелерін тартуға қиындық туғызатын жерлерді интернетпен қамтамасыз етуде маңызды роль атқарады.
Starlink жүйесін пайдаланушылар саны жөнінде ресми статистика жоқ. Жаһандық дерекке сәйкес, Starlink қазір 150-ге жуық елде 7 миллионнан астам клиентті қамтып отыр, ал Қазақстанда жүйе енді ғана іске қосылып жатқандықтан нақты абоненттер саны белгісіз. Қазіргі кезде Starlink-ті қолданушыларға оқу орындары, ұйымдар мен жеке тұлғалар жатады. Мысалы, министрлік пен «Жолаушылар тасымалы» АҚ бірігіп, жолаушылар пойыздарында Starlink орнатуды бастаған. «Astana – Burabay», «Astana – Өскемен» және «Astana – Almaty» бағытындағы жолаушылар пойыздарына жоғары жылдамдықты Starlink интернеті орнатылып, жылдамдығы 250 Мбит/с-тан асатын байланыс іске қосылды. Алдағы уақытта «Ақтөбе – Алматы» мен «Қызылорда – Семей» бағыттарында да Starlink сервисі қолжетімді болады. Дерекке сүйенсек, осы пойыздардағы алғашқы ай ішінде 100 мыңға жуық жолаушы сапар барысында интернетті пайдаланған. Осылайша Starlink соқпа жолдарда да интернет сапасын арттыруда.
Starlink-тің техникалық ерекшеліктеріне келер болсақ, ол кіші орбитаға (≈550 км) орнатылған жүздеген спутниктер желісін пайдаланады. Бұл дәстүрлі геостационарлық жүйелерге қарағанда кешігуді едәуір төмендетеді. Пайдаланушылар мен тестілер деректеріне қарағанда, жылдамдық 50–250 Мбит/с деңгейінде болуы мүмкін. Қазақстанда ресми пайдаланушы тестілері жарияланбағанымен, Starlink компаниясының өз сайты «оны шалғайда да тұрақты сапалы интернет желісін қамтамасыз етеді» деп көрсетеді. Жалпы алғанда, кешігу уақыты 20–40 мс шамасында болады, бұл видеоқоңырау, онлайн-ойын және ағынды сервис пайдалануға қолайлы.
Қызмет көрсету бағасы: Starlink ресми сайты мен ақпарат құралдарына сәйкес, стандартты тарифтер: үй үшін («Residential») 23 000 теңгеден (шектеулі жылдамдықпен) және 31 000 теңгеден (шектелмеген) басталады. Жылжымалы (тауарлық) тариф – 50 ГБ трафик үшін 26 000 теңге, ал шектеусіз пакет – 52 000 теңгеден басталады. Кәсіпкерлерге арналған тарифтер де ұсынылған: 50 ГБ – 28 000 теңге, 500 ГБ – 72 000 теңге, 1 ТБ – 127 000 теңге, 2 ТБ – 237 000 теңге/ай. Оператормен келісім бойынша, қызметке қосылу үшін қолданушы жеке спутник терминалын (шаршауыш антеннасын) сатып алуы керек. Ағымдағы бағам бойынша стандартты Starlink жиынтығының құны шамамен 104 000 теңге тұрады. Басқарушы орган келісімі бойынша тарифтер мен құрал-жабдық бағасын 2025 жылғы шілде айына дейін келісіп бекіту жоспарланған.
Қолданушылар пікірі: Қазақстанда Starlink жаңа ғана іске қосылғандықтан, қолданушылардың ресми пікірлері мен сауалнамалары әзірше аз. Дегенмен шет елдік шолулар бойынша Starlink дәстүрлі спутниктік интернетпен салыстырғанда айтарлықтай жақсы көрсеткіш береді: жылдамдығы жоғары, кешігуі төмен (бейнеқоңырау мен желіге тәуелді ойындар үшін қолайлы). Қазіргі таңда Қазақстанның кез келген аймағында спутниктік сигналға қолжетімділік бар, бірақ нақты байланыс сапасы орналасқан жерге (таулы маңай, ғимараттың жабықтығы, ауа райы) байланысты болады. Жалпы бағалау бойынша, Starlink шалғай ауылдар мен таулы аймақтарда да сапалы интернет ұсына алады деген үміт бар.
Қазақстанда Starlink жобасын енгізу барысында негізгі қадамдар ресми келісім жасасумен және лицензиялық талаптарды орындаумен өтуде. Қызмет ресми іске қосылған соң пайдаланушылар үшін аймақтық шектеу жойылды және енді телекоммуникациялық инфрақұрылым тартылуы қиын шалғай жерлерде де жылдам интернетке қосылу мүмкіндігі қалыптасуда. Бағалар мен техникалық шарттар ашық түрде ұсынылып, олар отандық нарықтағы баға саясатына ықпал етуі мүмкін. Starlink-ке қосылған алғашқы айларда байланыс сапасы мен пайдаланушы тәжірибесін жан-жақты бағалап, жетілдіруге мүмкіндік туады.