Тіркелмеген смартфондарды бұғаттайтын күн таяу: халық нені білуі керек

Соңғы уақытта Қазақстанда тіркелмеген мобильді құрылғыларды бұғаттау мәселесі қоғам назарын ерекше аударып отыр. Ақпараттық технологиялар мен байланыс саласында жүргізіліп жатқан бұл шараның мақсаты – заңсыз жолмен елге әкелінген немесе IMEI-коды тіркелмеген құрылғыларды заңдастыру және көлеңкелі нарықты азайту. Енді бұл бастама нақты әрекеттер кезеңіне өтті: бұғаттау күні жақындады, ал бұғатталуы мүмкін құрылғылардың саны аз емес.

Бұғаттау неліктен қажет?

Қазақстан Республикасының Цифрлық даму, инновациялар және аэроғарыш өнеркәсібі министрлігі мәлімдегендей, тіркелмеген смартфондарды бұғаттау – қауіпсіздік, тұтынушыларды қорғау және заңдылықты сақтау мақсатында енгізілген шара.

IMEI-коды тіркелмеген құрылғылар көбінесе:

• заңсыз немесе контрабандалық жолмен елге әкелінеді;

• ұрланған құрылғылар ретінде қайта сатылуы мүмкін;

• байланыс операторларының жүйесіне толық тіркелмегендіктен, қауіп төндіруі ықтимал.

Тиісінше, бұл құрылғылар азаматтар үшін де, мемлекет үшін де қауіп төндіруі мүмкін. Сондықтан оларды бұғаттау арқылы мемлекет заңсыз айналымды азайтуды көздейді.

Қанша құрылғы бұғатталмақ?

Ресми деректерге сүйенсек, Қазақстанда бұғаттауға жататын смартфондардың саны жүз мыңдап есептеледі. 2025 жылдың жазына қарай тіркелмеген құрылғылардың саны шамамен 300 000–500 000 аралығында болуы мүмкін екені айтылып отыр. Бұл сандар әлі нақты өзгеруі мүмкін, себебі бұғаттау күнін жариялағаннан кейін азаматтардың бір бөлігі өз құрылғыларын жаппай тіркеп жатыр.

Бұғаттау қашан жүзеге асады?

Бұғаттау нақты бір күнге жоспарланған, ол күні тіркелмеген құрылғылар автоматты түрде байланыс операторларының желісінен ажыратылады. Әдетте, бұл шара бірден жүзеге аспай, бірнеше кезеңге бөлінуі мүмкін: алдымен ескерту SMS-хабарламалары жіберіледі, содан кейін шектеулі бұғаттау (мысалы, қоңырау шалу мүмкіндігі шектеледі), ал ақырында толық бұғаттау енгізіледі.

Азаматтар не істеуі керек?

Егер сіздің смартфоныңыздың IMEI-коды тіркелмеген болса, оны тіркеу үшін келесі қадамдарды орындау қажет:

1. IMEI-кодты тексеріңіз. Ол үшін телефоннан *#06# комбинациясын теру жеткілікті.

2. IMEI-кодты eGov немесе байланыс операторларының сайттары арқылы тіркеңіз.

3. Құрылғы иесі мен SIM-карта иесінің деректері сәйкес болуы керек. Бұл – тіркеудің негізгі шарттарының бірі.

Тіркелмеген смартфондарды бұғаттау – мемлекет тарапынан жасалып жатқан жүйелі шаралардың бірі. Бұл тек байланыс қауіпсіздігін қамтамасыз етумен шектелмей, азаматтардың құқықтарын қорғау, ұрланған немесе заңсыз құрылғылардың айналымын азайту сияқты маңызды мақсаттарды көздейді. Азаматтар бұл бастаманы жауапкершілікпен қабылдап, уақытында тіркеу жұмыстарын жүргізгені абзал. Себебі бұғаттау күні келгенде, байланыссыз қалу – тек құрылғы иесінің өзіне байланысты болады.